Η διακόσμηση των χειρογράφων

Με την ολοκλήρωση της αντιγραφής αυτό που έπρεπε να γίνει ήταν η συμπλήρωση του κειμένου με τα αρχικά γράμματα, η καλλιγράφηση του τίτλου και η διακόσμησή του όπως και η προσθήκη των μικρογραφιών. Για τις εργασίες αυτές χρησιμοποιούσαν κόκκινη μελάνη κυρίως αλλά και πράσινη ή χρυσή. Αυτό το αναλάμβανε ο αντιγραφέας ή κάποιος άλλος όπως ο ερυθρογράφος ή πρασινογράφος. Η διακόσμηση του χειρογράφου ήταν απαραίτητη πολλές φορές και για τον χαρακτήρα του ίδιου του χειρογράφου (ιερό ή ιερατικό αλλά και εμπορικό). Έτσι η διακόσμηση ανέβαζε την ποιότητα –πολυτέλεια του κώδικα αλλά και την αγοραστική του αξία

Ωστόσο στους κώδικες, ξεκινώντας από τον αρχαιότερο σωζόμενο, που ήταν ο Διοσκουρίδης της Βιέννης, η μικρογραφία και το κείμενο δένουν άρρηκτα και αποτελούν αντικείμενο μελέτης των ιστορικών της τέχνης αλλά και των παλαιογράφων – κωδικολόγων. Οι μικρογραφίες μας δίνουν επιπρόσθετα σημαντικές πληροφορίες για τον χρόνο και τον τόπο παραγωγής του κώδικα. Όμως, μικρογράφοι πολλές φορές μεταφέρουν στα χειρόγραφα που εικονογραφούν μικρογραφίες από παλαιότερα χειρόγραφα, όπως συμβαίνει με τη μικρογραφία του Διον. Αλικαρνασσέως στον κωδ. Vat. Chis. gr. αρ. 51 του 10^ου αιώνα, κάτι που απορρίπτει το κριτήριο της χρονολόγησης. 

Η μελέτη επομένως των βασικών στοιχείων της διακοσμητικής των χειρογράφων, τεχνικές λεπτομέρειες, μοτίβα και θέματα διακόσμησης, χρώμα και ποιότητα μπορεί να μας δώσει χρήσιμες παλαιογραφικές- κωδικολογικές πληροφορίες. Για αυτό ας βασιστούμε στα στοιχεία που μας δίνουν οι P. Canart – S. Dufrenne.