Βραχύ και Εκτενές Χρονικό («Chronicon Minus»-«Chronicon Maius»)

Ο Γεώργιος Σφραντζής μας άφησε μια πρωτότυπη ιστορία, η οποία μας είναι γνωστή ως «Chronicon Minus». Το «Chronicon Minus» ή αλλιώς «Βραχύ Χρονικό», περιγράφει τα γεγονότα της περιόδου 1413 έως 1477, όπως τα έζησε ο ίδιος. Είναι γραμμένο σε μορφή ημερολογίου, έχοντας έναν έντονο αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, καθώς επίσης μας παραθέτει  τα γεγονότα με αυστηρή χρονολογική σειρά.[1]

            Το έργο αυτό είναι ένα από τα δραματικότερα χρονικά της υστεροβυζαντινής εποχής, αφού ο ιστορικός υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας του ψυχομαχητού της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.[2]

Ολόκληρο το κείμενο αυτό όμως πέρασε σε ένα μεγαλύτερο έργο, το «Chronicon Maius», ή αλλιώς «Εκτενές Χρονικό». Η ύπαρξη όμως αντιφάσεων τόσο σε σχέση με το «Βραχύ» όσο και σχέση με τα κείμενα που καταγράφουν την ίδια ιστορική περίοδο, αναμφισβήτητα μας δημιουργεί προβληματισμό τόσο για τον συγγραφέα του, όσο και για τον σκοπό της συγγραφής του.[3]

Η διαρκής αναφορά στο όνομα της οικογένειας των Μελισσηνών αλλά και η προσπάθεια συσχέτισης της οικογένειας αυτής με σημαντικά για την εποχή εκείνη γεγονότα και πρόσωπα, μας πείθουν όλο και περισσότερο ότι ο συγγραφέας του έργου αυτού είναι ο Μακάριος Μελισσηνός, ο μητροπολίτης Μονεμβασίας. Αυτό έδειξε και με την έρευνά του και ο Ιωάννης Παπαδόπουλος, ο οποίος κατέδειξε το «Εκτενές Χρονικό» ως νόθο.[4]

Στο «Εκτενές Χρονικό», ο Μελισσηνός αφηγείται την ιστορία των Παλαιολόγων από το 1258 έως το 1477 και διαιρείται σε τέσσερα βιβλία. Σε έκταση το έργο αυτό είναι πενταπλάσιο του «Βραχέως» καθώς περιλαμβάνει αρκετές παρεκβάσεις που είναι σχετικές με θεολογικά, ιστορικά και γεωγραφικά θέματα. Στα τελευταία περιλαμβάνονται κυρίως οι πλείστες αναφορές του στη Μονεμβασιά.[5]

Ο Μελισσηνός χρησιμοποίησε για το έργο του και άλλους συγγραφείς όπως τον Γεώργιο Ακροπολίτη, το Νικηφόρο Γρηγορά, το Νικήτα Χωνιάτη και τον Δωρόθεο Μονεμβασίας.[6]

Αν και ο ίδιος έχει χαρακτηρισθεί συχνά ως «αχρείος πλαστογράφος», παρόλα αυτά προσελκύει το αναγνωστικό κοινό λόγω κυρίως της ζωντάνιας που παρουσιάζει η γραφή του.[7]

Ο Μελισσηνός, επομένως, βασιζόμενος στο έργο του Σφραντζή, συνέθεσε το δικό του έργο. Το «Εκτενές Χρονικό» του αποτελεί επομένως μεταγενέστερη επεξεργασία, η οποία περιλαμβάνει πολλές προσθήκες και διαφοροποιήσεις σε σχέση με το «Βραχύ Χρονικό» του Σφραντζή.

---

[1] Hunger: 353.

[2] ΟDB, τόμ. 2, λήμμα «Melissenos Makarios».

---

[3] Hunger: 353.

[4] Γ. Σφραντζής, Χρονικόν, 7.

[5] Hunger : 353.

[6] M. Carroll, A contemporary Greek Source for the Siege of Constantinople 1453: The Sphrantzes Chronicle, 8.

[7] Hunger : 353-4.