Επέμβαση διαχωρισμού σιαμαίων παίδων στο Βυζάντιο

 Η χειρουργική επέμβαση που πραγματοποιήθηκε για το διαχωρισμό δύο αρρένων συμφυών παίδων κατά τη διάρκεια της Βασιλείας του Κωνσταντίνου Ζ΄ του Πορφυρογεννήτου (913-959 μΧ.) αποτελεί την πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη, χειρουργική προσπάθεια διαχωρισμού σιαμαίων διδύμων. Ο μεγάλος αριθμός των ιστορικών και των χρονογράφων εκείνης της εποχής που αναφέρουν το γεγονός, μαρτυρά τη σπανιότητα αλλά και την παραδοξότητα του γεγονότος τούτου.

Ο Ιωάννης Σκυλίτζης, Ιστορικός και Χρονογράφος του ΙΑ’ αιώνα, στο έργο του «Σύνοψις Ιστοριών» μας παρέχει μια σύντομη και λιτή αναφορά αυτού περιστατικού, η οποία όμως είναι πολύτιμη καθώς συνοδεύεται από πλούσιο μικρογραφικό διάκοσμο (miniatures). Στο χειρόγραφο υπάρχουν δύο εικόνες που αναπαριστούν τους συμφυείς παίδες καθώς και την επέμβαση διαχωρισμού τους από έμπειρους Βυζαντινούς Χειρουργούς (για την ακρίβεια οι εμπειρότεροι των ιατρών όπως χαρακτηριστικά λέει και το αρχαίο κείμενο). Σήμερα το υπερπολύτιμο αυτό εικονογραφημένο χειρόγραφο της Ιστορίας του Σκυλίτζη φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Μαδρίτης. Ο τόπος καταγωγής, η ημερομηνία συγγραφής του και τα άλλα στοιχεία ταυτότητος του χειρογράφου αυτού μας είναι εντελώς άγνωστα, καθώς δε δηλώνονται πουθενά μέσα στο κείμενο. Ωστόσο, στην πλειονότητα τους οι ειδικοί μελετητές που εξέτασαν το συγκεκριμένο χειρόγραφο, υποστηρίζουν ότι κατασκευάσθηκε σε ελληνικό εργαστήριο χειρογράφων και κωδίκων (Scriptorium) της Ν. Ιταλίας, πιθανόν γύρω στα τέλη του ΙΓ΄ ή τις αρχές του ΙΔ΄ αιώνα μΧ.

Σύμφωνα λοιπόν με τη διήγηση του Ιωάννου Σκυλίτζη, κατά τα χρόνια της Βασιλείας του Ρωμανού Α΄ του Λεκαπηνού (920-944 μΧ) ήλθαν από την Αρμενία στη Βασιλεύουσα δύο συμφυείς άρρενες παίδες, οι οποίοι ήταν συνενωμένοι σε όλα τα μέρη του σώματος τους από τον ομφαλό μέχρι το υπογάστριο έχοντας θέση αντικριστών προσώπων: «συμπεφυκότες από του στόματος της γαστρός μέχρι των υπό γαστέρα». Πρόκειται για μια σπάνια περίπτωση σιαμαίας γέννησης την οποία σύμφωνα με τη Γενική Παθολογία εντάσσουμε στην κατηγορία των ομφαλοπαγών σιαμαίων διδύμων. Συνεχίζοντας ο Χρονικογράφος τη διήγηση, αναφέρει ότι οι δίδυμοι παίδες παρέμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Κωνσταντινούπολη αποτελώντας εξαίσιο θέαμα για τους πολίτες της πόλεως, που πλήρωναν σημαντικά χρηματικά ποσά για να τους δουν και να τους θαυμάσουν: «υπό πάντων ως εξαίσιον τέρας εθαυμάζοντο». Ωστόσο, αργότερα λόγω της δυσμορφίας τους θεωρήθηκαν ως κακός οιωνός και εκδιώχθηκαν πάραυτα από την πόλη.

Στα χρόνια όμως της μονοκρατορίας του Κωνσταντίνου Ζ΄ του Πορφυρογεννήτου (944-959 μΧ) επέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη όπου εν τω μεταξύ πέθανε ο ένας εκ των δύο σιαμαίων διδύμων. Τότε εκλήθησαν οι εμπειρότεροι χειρουργοί να προχωρήσουν στην αφαίρεση του νεκρού τμήματος με την ελπίδα ότι ο δεύτερος σιαμαίος θα επιβίωνε από τη δύσκολη αυτή εγχείρηση: «επειράθησαν το νεκρωθέν αποτεμείν μέρος (..) ελπίδι του το έτερον ζήσεσθαι». Ενώ όμως ο διαχωρισμός των δύο σιαμαίων έγινε από τους ιατρούς επιτυχώς, ωστόσο ο δεύτερος σιαμαίος πέθανε τρεις μέρες μετά την εγχείρηση: «τρείς ημέρας επιβιούς ετελεύτησεν».

Η παραπάνω χειρουργική επέμβαση διαχωρισμού συμφυών παίδων που αναφέραμε, αποτελεί την πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη περίπτωση εγχείρησης σιαμαίων παίδων. Δεν υπήρξε καμία άλλη αντίστοιχη περίπτωση χειρουργικού διαχωρισμού σιαμαίων στην αρχαία και τη βυζαντινή ιατρική. Ακόμη και στη σύγχρονη ιατρική θεωρείται εγχείρηση υψηλού ρίσκου, με μεγάλα ποσοστά θνησιμότητας. Πρόκειται για επέμβαση που πραγματοποιείται σε λίγα ανά τον κόσμο εξειδικευμένα νοσοκομεία, είναι πολύωρη και απαιτεί τη συνεργασία ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων. Η πραγματοποίηση της συγκεκριμένης χειρουργικής επέμβασης περίπου στα 944-948 μΧ. (το 944 μΧ. ο Κων/νος Ζ΄ αναλαμβάνει την εξουσία) πιστοποιεί το υψηλό επίπεδο της Βυζαντινής Χειρουργικής αλλά και της Ιατρικής επιστήμης γενικότερα, κάτι που μπορεί εύκολα να συμπεράνει κανείς μελετώντας τα ιατρικά έργα του Ορειβασίου, του Αετίου, του Αλέξανδρου Τραλλιανού, του Παύλου Αιγινήτη και των άλλων κορυφαίων εκπροσώπων της Βυζαντινής Ιατρικής επιστήμης.

Πηγή: http://www.phorum.gr